مرمت و بهسازی قلعه شگفت‌انگیز حسن صباح در سرزمین الموت

به گزارش خبرگزاری مهر، به نقل از روابط عمومی میراث فرهنگی قزوین، محمد علی حضرتی مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین ضمن اعلام این خبر، دژ با شکوه حسن صباح را یکی از مهمترین شگفتی‌های گردشگری استان قزوین خواند و گفت: قلعه تاریخی حسن صباح واقع درشمال شرقی روستای گازرخان از توابع بخش الموت شرقی، یکی از قلاع تاریخی ایران و مهمترین پایگاه اسماعیلیان دردوران حکومت این فرقه در سرزمین الموت بوده که به دلیل پیشینه تاریخی، طبیعت بکر و آب و هوای مطلوب روستای گازرخان و آداب و رسوم جامعه محلی آن، گروهای گردشگری داخلی و خارجی بسیاری در طول سال جذب این منطقه می‌شوند.

حضرتی ساماندهی و بهسازی آثار و محدوده های تاریخی را از ضرورت‌های اجرایی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین برشمرد و اظهار داشت: با توجه به این‌که قلعه تاریخی حسن صباح سالانه پذیرای خیل عظیمی از گردشگران است و ایمنی بازدیدکنندگان از آثار تاریخی و فراهم آوردن رضایت خاطر این عزیزان از اولویت‌های نخست سازمان به عنوان متولی گردشگری استان محسوب می شود، عملیات مرمت و بهسازی مسیر دسترسی به این اثر ارزشمند تاریخی شامل احداث دیوار سنگی حائلی به طول ۱۰۰ متر از ابتدای مسیر (محل باجه بلیط فروشی و اطلاع رسانی قلعه)، تسطیح، خاکبرداری و خاکریزی کف فرش آجری آن در سال گذشته با تامین هزینه از محل اعتبارات ملی این اداره کل صورت پذیرفت.

وی در ادامه یادآور شد: مرحله جدید ساماندهی و بهسازی این اثر با شکوه تاریخی شامل ساماندهی ورودی قلعه، نصب نرده های چوبی در مسیر ورودی، بازسازی دیواره‌های ضلع شرقی، مرمت و بهسازی دیوارها با کاهگل، مرمت پله های قلعه، پاکسازی محیطی و احداث انبار برای قلعه از اواسط تیر ماه سال جاری با هزینه‌ای معادل ۷۰۰ میلیون ریال از محل اعتبارات ملی میراث فرهنگی و تحت نظارت کارشناسی مهندس سعید صفاری آغاز و هم اکنون در حال انجام است و در صورت تامین اعتبار مورد نیاز مرمت بدنه، برج‌ها و سقف قلعه همراه با انجام کاوش‌های باستان شناسی در دستور کار قرار خواهد گرفت.

شایان ذکر است: در شمال شرقی آبادی گازر خان و بر بلندای کوهی از سنگ یکپارچه با ارتفاع ۲۱۰۰ متر ازسطح دریا که به پرتگاه های مخوفی منتهی می شود قلعه ای پرشکوه قرار دارد که به گزارش حمدا... مستوفی نخست در سال ۲۲۶ هجری به دست داعی الی الحق حسن بن زید الباقری بنا شده، در شب چهارشنبه ششم رجب سال ۴۸۳ قمری به تصرف حسن صباح در آمده و اکنون آن را به نام قلعه الموت یا قلعه حسن می خوانند.

تنها راه ورود به قلعه در انتهای ضلع شمال شرقی – چند متر پایین تر از برج شرقی دژ - واقع شده که کوه هودکان با فاصله ای نسبتا زیاد بر آن مشرف است. در این محل تونلی در تخته سنگ بریده شده که دارای ۶ متر طول، ۲ متر عرض و ۲ متر ارتفاع است. پس از عبور از این گذرگاه، آثار باقیمانده برج جنوبی قلعه و دیواره جنوب غربی آن که روی شیب تند تخته سنگ ساخته شده آشکار می گردد. در دامنه جنوبی کوه قلعه، خندقی به طول تقریبی ۵۰ متر و عرض ۲ متر کنده و آن را از آبی که داخل قلعه می آمده پر می کرده اند تا هیچ راه نفوذی از آن جبهه متصور نباشد.

بر روی دامنه های تند دیگر صخره نیز هر جا که بیم بالا رفتن مهاجمان می رفته خندق هایی کنده و دیواره بالایی آنها را مورب برآورده اند تا امکان هر گونه عبوری را بازستاند. همچنین در هر نقطه که شیاری وجود داشته با ساختن  دیواره هایی سنگی یا آجری راه ورود را مسدود ساخته اند. با عبور از پای دیوار شرقی قلعه که حدود ۱۰ متر و به ارتفاع ۵ متر است به بخش اصلی دژ می رسیم که تختگاه حسن صباح در طول اقامت سی و پنج ساله وی در الموت بوده است و در بالای آن بقایای چند اطاق که سقفشان فرو ریخته به چشم می خورد. این قلعه پس از تسلیم رکن الدین خور شاه در شوال ۶۵۴ ه. ق به دستور هلاکو به آتش کشیده و و یران شد و از آن پس به عنوان تبعید گاه و زندان مورد استفاده قرار گرفت. یکی از شگفتی های قلعه حسن، سیستم پیچیده آبرسانی با تنبوشه هایی به قطر ۱۰سانتی متر است که از چشمه" کلدر " آب را به دژ رسانده و در حوض های سنگی ذخیره می کرده اند. در جنوب غربی این قسمت از قلعه – در میان شیب بسیار تندی که به پرتگاه های عمیق می رسد – حوضی در دل سنگ به ابعاد تقریبی۵×۸ متر کنده اند که هیچ گاه از آب خالی نشده است.